| ارائه طرح پژوهشی گروه الهیات و ادیان شورای متون / چالش گسستگی الهیات و علوم انسانی |
| سیزدهمین جلسه شورای دبیران شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در ۱۰ مهرماه سال جاری برگزار شد و در این نشست، طرح پژوهشی گروه الهیات مطرح گردید. |
|
برگزاری جلسه سیزدهم شورای دبیران شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی: ارائه طرح پژوهشی گروه الهیات و ادیان شورای متون / چالش گسستگی الهیات و علوم انسانی در بخش دوم این نشست، دکتر مرتضی سلمان نژاد دبیر گروه الهیات شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی طرح پژوهشی گروه الهیات را ارائه کرد. وی با بیان اینکه الهيات اجتماعي پاسخي الهياتي به مسائل و مشكلات اجتماعي زندگي امروز بشر است، اظهار داشت: گرچه تحولات الهيات مسيحي در غرب، هم به لحاظ دوره زماني و هم به لحاظ كميت كارهاي صورت گرفته، داراي شتاب بيشتري نسبت به شرق و دنياي اسلام بوده است، اين بدان معنا نيست كه هيچ حركتي در الهيات اسلامي شكل نگرفته است. وی افزود: طی يک و نيم سده اخير، همگام با برآمدن جريان‌های اسلامگرا و گرونده به بازگشت به ارزش‌های دينی در جهان اسلام، روي آورد به فهم قرآن و شناخت مقام قرآن نيز در ميان مسلمانان فزونی گرفته است. به گفته وی، بيداري جهان اسلام در این دوره، فرصت جديدي در عرصـه‌هـاي قرآن‌پژوهي پديد آورد كه با نوفهمي‌هايي از قرآن و سنت ديني همراه شد تـا در سـاية آن، زندگي اجتماعي، سياسي و فرهنگي ديگري براي مسلمانان بـه ارمغـان آورد. اين نهضت جديد بر آن بود كه به جاي تأكيد بر ابعاد صوري و ادبي و آكادميك متون ديني، به راه‌حل‌هاي زندگي توجه كند و آموزه‌هاي ديني را در متن زندگي مردم قرار دهد و با آنچه كه باعث ركود و عقب‌ماندگي آنان شده به مبارزه برخيزد. بر همين اساس اين حركت، نقش مهمي در آگاهي‌بخشي اجتماعي مسلمانان و نيز حركت‌هاي آزادي‌بخشي در ميان جوامع تحت ستم و استعمار ايفا كرد. وی ادامه داد: انديشمندان معاصر در راستای پاسخگويی به پرسش‌ها، گاه به دنبال آن بوده‌اند تا گفتمان صدر اسلام را برای گفتمان امروز قابل درک سازند و گاه کوشش داشتند تا گفتمان امروز را به گفتمان صدر اسلام برگردانند و پاسخ پرسش‌های نوين را در نصوص نخستين بازيابند. بنابراین، با توجه به آنچه گفته شد، گفت و شنودی ميان گفتمان عصری با گفتمان صدر اسلام درگرفته که اهميت ميراث ميانی، يعنی فهم‌های تاريخی پديد آمده در طی اعصار از تابعان صحابه تا متأخران را تحت‌الشعاع قرار داده است. به گفته وی، در چنين شرايطی نياز به روش‌های جديد برای انجام چنين گفت و شنودی الزامی است. به گفته سلمان نژاد، بزرگترين دستاورد برخورد ميان‌رشته‌ای در این حوزه، شکل‌گيری تفسير علمی بود اما گاه روش‌هايی پديد می‌آمد که محدود به شماری محدود از آيات قرآن نبود و می‌توانست روشی فراگير تلقی گردد. استفاده از روش‌های متداول در علوم انسانی، از جمله روش‌های تحليل ادبی مانند آنچه نزد سيد قطب در «التصوير الفنی فی القرآن» قابل پيجويی است، يا روش‌های تحليل معنا مانند آنچه نزد ايزوتسو در «خدا و انسان در قرآن» ديده می‌شود، در راستای ايجاد بسط روش‌شناختی در حوزه مطالعات قرآنی بود و در پايان‌نامه‌ها و تحقيقات اسلامی با استقبالی شگرف روبه رو شد. اين موج برآمده در طی سه دهه اخير در ايران و ديگر کشورهای اسلامی، ابعادی بسيار متنوع و وسيع به خود گرفته و پای دانش‌های بسياری را به مطالعات ميان‌رشته‌ای قرآن کشيده است. دبیر گروه الهیات شورای متون، در انتهای بحث خود با بیان اینکه امروزه شاهد الهیات گسسته در دانشگاه های ایران و گسست الهیات دانشگاهی با فضای عمومی جامعه هستیم، به نقد رهاورد الهیات معاصر غربی (الهیات مسیحی) پرداخت و ضرورت صورتبندی واحدی برای علوم انسانی قرآن بنیاد و بازسازی الهیات انقلاب را گوشزد کرد. طرح پژوهشی گروه الهیات در ادامه مورد بحث و گفت و گوی اعضای حاضر در نشست قرار گرفت. علیرضا شفاه، دبیر گروه علم و فناوری به فقدان الهیاتی اشاره کرد و گفت: به صورت عمومی خلاء شدیدی در حوزه الهیات انقلاب بین مسئولان و نهادهای انقلابی به چشم می خورد. به گفته وی، بحران های الهیاتی قرون متمادی مثل چالش نیوتونی در غرب، تاریخ ساز بوده اند و به دلیل مسئله مندی موجب زایش علمی شده است. وی افزود: ضعف الهیاتی نوعی ضعف سیاسی و ضعف علمی به دنبال دارد و اگر الهیات تبدیل به فضل شود یک نوع جفا به علم الهیات است. وی در خصوص مفهوم «الهیات میانه» نیز نکاتی را بیان داشت و آنرا امر خطیری دانست. به گفته وی کشوری مثل انگلستان کشوری میانه است و ایران هم طرحی از میانه دارد. وی به شرح دعوای مبدأ و میانه پرداخت و اظهار داشت: ارجاع به میانه در کار شما و تطبیق آن با مسائل جهان کار دشواری است. دکتر نیلی، دبیر شورای متون نیز با بیان اینکه شما قائل به این بودید که الهیات معاصر، الهیات بازگشت به متن اصلی است و الهیات میانه راهکار است. آیا راهی برای بازخوانی الهیات میانه به نحوی تازه داریم یا اینکه باید به ایده الهیات معاصر تکیه کنیم؟ در ادامه دکتر متولی امامی، دبیر گروه تاریخ و تمدن این پرسش را مطرح کرد که آیا موضع میان رشته ای در الهیات مثل الهیات محیط زیست یا الهیات زنان موجب ضعف الهیات می شود یا قوت آن؟ آقای سید علی کشفی نیز در انتهای بحث، نقدی به «الهیات اجتماعی» وارد کرد و گفت: آیا منظور جنبه اسمی اجتماع مدنظر است و چگونه الهیات می تواند اجتماعی شود؟ دکتر سلمان نژاد در پایان در پاسخ اظهار داشت: نمی توان همیشه در وضعیت بنیادگرایی ماند. نگاه فعلی به الهیات با اینکه سلفی نشد اما موفق به نظام سازی اجتماعی هم نشد. استفاده از زبان، تاریخ و فرهنگ برای ایجاد یک دستگاهی برای گفت و شنود میان طیف های مختلف الهیاتی را باید به عنوان یک روش جدید مدنظر قرار داد. به گفته وی، در حوزه الهیات میانه، فهم تاریخی و وضعیت میانی که نیاز به روش های جدیدی برای گفت و شنود دارد، می تواند به عنوان راهکار در نظر گرفته شود. شایان ذکر است، در این جلسه آقایان علیرضا شفاه دبیر گروه مطالعات علم و فناوری، داریوش کیوانی دبیر گروه فقه و حقوق، علیرضا بلیغ دبیر گروه علوم اجتماعی، محمدرضا هدایتی دبیر گروه فلسفه، مرتضی سلمان نژاد دبیر گروه الهیات، سیدعلی متولی امامی دبیر گروه تاریخ و تمدن، سیدعلی کشفی دبیر گروه مدیریت و سیاستگذاری و محمدحسن نیلی دبیر شورای بررسی متون و سید احمد عسکری از دبیرخانه شورای بررسی متون حضور داشتند. |
| 1401/7/18 |
تعداد بازدید : 320
|
0/10 (تعداد آرا 0 نفر )
|
