آیین نامه اجرایی
فصل اول: كليات و تعاريف
ماده 1- براى رعايت اختصار در اين آييننامه، به جاى اصطلاحات مركب زير، برابر نهاد آنها به كار مىرود.
شوراى بررسى متون و كتب علوم انسانى = شورا
هيات ارزيابى = هيأت
گروه (گروههاى) تخصصى = گروه (گروهها)
نقد و بررسى = بررسى
متون و كتب (متن وكتاب) = متون (متن)
اساسنامه شورا = اساسنامه
پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى = پژوهشگاه
ماده 2- اركان شورا: شورا، هيأت، گروهها
ماده 3- حيطه كار اركان شورا: بررسى، بازبينى و ارزيابى نواقص علمى - ارزشى موجود در متون و منابع علوم انسانى؛ اتخاذ
تصميم درباره شيوههاى اصلاح از طريق نگارش نقد، تحشيه، تكمله، جايگزين و تدوين متن اوليه بر اساس مبادى و اصول موضوعه
خودى؛ و پيشنهاد عملى در اين زمينه به اشخاص حقيقى و حقوقى ذيصلاح.
ماده 4- شورا: مركب از صاحبنظران حوزوى و دانشگاهى با مسؤوليت رياست پژوهشگاه و حكم وزير فرهنگ و آموزش عالى است
كه سياستگذارى، برنامهريزى، هدايت و نظارت بر فعاليت گروهها و هيأت را به عهده دارد.
ماده 5- گروه: مركب از صاحب نظران حوزوى و دانشگاهى هر رشته علوم انسانى كه بازبينى بررسيهاى متون رشته ذيربط را انجام مىدهد.
تبصره 1: شرط عضويت در گروه بر طبق ماده 10 اساسنامه، عبارت از تدريس، تحقيق، تأليف و ترجمه در زمينه دروس رشته مزبور مىباشد.
تبصره 2: طبق تبصره 2 ماده 10 اساسنامه، هر گروه حداقل داراى پنج عضو است. هر عضو، مسؤول بازبينى بررسيهاى متون يك گرايش از رشته ذيربط مىباشد.
تبصره 3: هر گروه به ازاى كثرت گرايشها و متون آن رشته، قادر به افزايش اعضا از طريق پيشنهاد گروه، تأييد هيأت و تصويب شورا مىباشد.
تبصره 4: اعضاى گروه به پيشنهاد رئيس گروه، تأييد هيأت، تصويب شورا و با حكم رياست گروه منصوب مىگردند.
ماده 6- داور: صاحبنظر حوزوى و دانشگاهى كه متون را بررسى و فرم بررسى را تكميل مىنمايد. يا در قالب مقاله بر متون، نقد مىنويسد.
تبصره 1: داوران هر گروه كه شرايط اعضاى گروه، مندرج در تبصره 2 ماده 5، را حائز مىباشند به پيشنهاد گروه، تأييد هيأت و تصويب شورا تعيين مىگردند.
تبصره 2: داوران هر گروه از نظر كارى، زيرمجموعه گروه مربوطه مىباشند.
تبصره 3: تعداد داوران، به حجم متون مورد بررسى بستگى دارد.
ماده 7- هيأت: با شركت نماينده شورا، رؤساى گروههاى مرتبط با متون مورد بحث در جلسه، و در صورت لزوم با حضور ساير
صاحبنظران براى ارزيابى بررسيها، بازبينيها و پيشنهادهاى گروهها تشكيل مىشود.
تبصره 1: نماينده شورا، به تناسب موضوعات مورد ارزيابى، از سوى شورا تعيين مىگردد.
تبصره 2: رؤساى گروهها براى توضيح و دفاع از نظر و پيشنهاد گروه مربوطه، در هيأت شركت مىيابند، و تعداد آنان تابع موضوعات جلسه است.
تبصره 3: از ساير صاحبنظران، به پيشنهاد هيأت و تصويب شورا، دعوت به عمل مىآيد.
ماده 8- بررسى: مطالعه دقيق، عميق، جامع و مانع كليات و جزئيات متن در سطح ارايه نظر مستند، مستدل و متقن درباره قوت و
ضعف ابعاد علمى - ارزشى آن و طرق اصلاح آن، با ذكر موارد؛ كه توسط داوران صورت مىگيرد.
ماده 9- بازبينى: تطبيق بررسيهاى واصله هر متن با يكديگر، تطابق هر بررسى با متن مربوطه، سنجش انسجام درونى و بيرونى هر
بررسى، وتكميل فرم بازبينى و ارايه طريق و پيشنهاد؛ كه گروه،عهدهدار اين امر مىباشد.
ماده 10- ارزيابى: سنجش بررسيها، بازبينيها و پيشنهادهاى مذكور، از حيث رعايت ضوابط و اصول بررسى و بازبينى و همخوانى
انتقادها و پيشنهادها، و تكميل فرم ارزيابى؛ كه هيأت، عهدهدار آن است.
ماده 11- متون: هر نوع نوشتهاى كه از سوى مراكز آموزش عالى و اساتيد، براى تدريس، معرفى شده و مبناى تحصيل و امتحان
دانشجويان بصورت آزمون ورودى، نيمسال، پايان دوره و ... مىباشد.
تبصره 1: متون مزبور مطابق ماده 13 اساسنامه، شامل موارد زير مىشود:
1- كتاب 2- جزوه 3- مقاله 4- پاياننامه
تبصره 2: اگر هيچ كدام از موارد مذكور، متن بالفعل دروس نباشد، دست نوشتهها و ساير منابعى كه حاكى از محتواى آن دروس
باشد، به منزله متن آنها مورد بررسى قرار مىگيرد.
ماده 12- علوم انسانى: كليه رشتههايى كه زيرمجموعه گروه علوم انسانى در مقاطع مختلف آموزش عالى باشد.
تبصره 1: در حال حاضر، 14 گروه به شرح زير تشكيل شده است:
ادبيات عربى، ادبيات فارسى، اقتصاد، الهيات، تاريخ، حقوق، روانشناسى، زبانخارجى، زبانشناسى، علوم اجتماعى، علوم تربيتى،
علوم سياسى، فلسفه، مديريت.
تبصره 2: ايجاد گروههاى جديد، منوط به تصميم شورا مىباشد.
فصل دوم: شورا
الف) شرح وظايف
ماده 13- مسؤوليت شورا: سياستگذارى، برنامهريزى، هدايت و نظارت بر فعاليت گروهها و هيأت.
ماده 14- وظايف شورا در تحقق مسؤوليت مذكور بدين شرح است:
1- انتصاب رؤساى گروهها؛
2- تصويب عضويت اعضاى گروهها و داوران گروهها؛
3- نظارت بر كار هيأت؛
4- تصويب بودجه پيشنهادى گروهها؛
5- تأييد نهايى مصوبات هيأت و گروهها؛
6- اتخاذ تصميم نهايى براى طرق اجراى مصوبات و ابلاغ به طرفهاى ذيربط؛
7- ساير موارد، بر حسب ارجاع گروهها و هيأت.
تبصره 1: دبيرخانه شورا، مركز هماهنگى موارد مذكور در مرحله اجرا بوده و ارتباط بين اركان شورا با يكديگر و با مؤسسات خارج از شورا را تسهيل مىكند.
تبصره 2: به تناسب حجم كار دبيرخانه، نيرو در ردههاى گوناگون ادارى، ماشيننويسى و ... استخدام مىشود.
ب) آيينكار
ماده 15- جلسات عادى شورا، به صورت ماهيانه تشكيل مىگردد.
تبصره 1: رياست پژوهشگاه، رئيس شورا مىباشد.
تبصره 2: روز ثابتى توسط شورا، براى تشكيل جلسه تعيين مىگردد.
تبصره 3: در صورت ضرورت، جلسات فوقالعاده برگزار مىشود.
ماده 16- رياست شورا، يكى از اعضا را بعنوان قائممقام، تعيين و معرفى مىنمايد.
ماده 17- حضور كليه اعضاى شورا در جلسات، الزامى است.
تبصره 1: عدم حضور، بايستى با عذر موجه و اطلاع قبلى باشد.
تبصره 2: سه جلسه غيبت متوالى، بدون عذر موجه و عدم اعلام، به منزله انصراف از عضويت در شورا تلقى مىگردد.
ماده 18- در صورت انصراف يا در نتيجه غيبت متوالى يك عضو، فرد ديگرى جايگزين خواهد شد.
تبصره: انتخاب عضو جديد طبق روال، با پيشنهاد رياست شورا و حكم وزير فرهنگ و آموزش عالى صورت مىگيرد.
ماده 19- جلسات شورا طبق تبصره 2 ماده 5 اساسنامه، در پژوهشگاه برگزار مىشود.
ماده 20- جلسات با حضور 34 اعضا، رسميت مىيابد.
ماده 21- رسميت مصوبات، منوط به موافقت آراى 34 حاضرين در جلسه است.
ماده 22- صورتجلسه جلسات پس از تدوين، به تعداد اعضاى شورا، تكثير و براى آنها ارسال مىشود و يك نسخه آن پس از امضاى
حضار جلسه، به عنوان سابقه، در دبيرخانه شورا حفظ مىگردد.
ماده 23- ابلاغ مصوبات شورا به مخاطبان، به صورت رسمى و كتبى مىباشد.
تبصره: مخاطبان شورا به دو دسته تقسيم مىشوند:
1- اركان شورا؛
2- مراكز و سازمانهاى خارج از شورا.
فصل سوم: هيأت
الف) شرح وظايف
ماده 24- هيأت، متشكل از نماينده شورا و روساى گروهها است. در صورت لزوم، از ساير صاحبنظران دعوت به عمل مىآيد.
تبصره 1: هيأت از لحاظ تركيب و تعداد اعضاء، تابع موضوعات مورد ارزيابى است.
تبصره 2: نحوه تعيين نماينده، دعوت از صاحبنظران و تعداد روساى گروهها در تبصرههاى ماده 7 همين آئيننامه آمده است.
ماده 25- وظيفه هيأت، بر اساس ماده 7 اساسنامه، بدين شرح است:
1- تأييد عضويت اعضاى گروهها و داوران آنها؛
2- ارزيابى بررسيها، بازبينيها و پيشنهادهاى گروهها در چهارچوب فرم ارزيابى؛
3- ارائه نظر نهايى به شورا جهت اقدام مقتضى.
ب) آئين كار
ماده 26- جلسات هيأت، طبق ماده 8 اساسنامه، دو هفته يكبار تشكيل مىگردد.
تبصره 1: رياست جلسه هيأت، با نماينده شورا مىباشد.
تبصره 2: در اولين جلسه هيأت، روز ثابتى براى تشكيل جلسه تعيين مىشود.
تبصره 3: در صورت تراكم داوريها، بازبينيها و پيشنهادهاى ارسالى گروهها به هيأت، با پيشنهاد هيأت و تصويب شورا، جلسه فوقالعاده تشكيل مىگردد.
ماده 27- جلسات هيأت، مطابق تبصره ماده 8 اساسنامه، در پژوهشگاه برگزار مىشود.
ماده 28- مبناى تصميمات هيأت، اتفاق آراء مىباشد، زيرا در صورت عدم اتفاقنظر درباره علمى يا غيرعلمى و ارزشى يا ضدارزشى
بودن متن، موضوعات مورد بحث در حوزه مباحث مختلفٌ فيه قرار مىگيرد.
تبصره 1: در صورت عدم توافق، بررسيها، بازبينيها و پيشنهادها براى بازبينى و بررسى مجدد به گروه مربوطه اعاده خواهد شد.
تبصره 2: در صورت ادامه روند مذكور در تبصره 1 براى بار دوم با افزايش اعضاى هيأت چارهجويى مىشود. در صورت عدم حل اختلافنظر، موضوع به شورا ارجاع مىگردد.
تبصره 3: افزايش تعداد اعضاى هيأت از طريق شركت اعضاى گروههاى نزديك به هم و يا ساير صاحبنظران، با رعايت روال دعوت، امكان دارد.
ماده 29- نظر نهايى هيأت، همراه با ارائه طريق اقدام و منضم به بررسيها، بازبينيها و پيشنهادهاى گروه و متن مربوطه، براى اتخاذ تصميم نهايى به شورا ارسال مىگردد.
فصل چهارم: گروهها
الف) شرح وظايف
ماده 30- هر گروه، متشكل از رئيس، اعضاء و داوران، به پيشنهاد و مسووليت رئيس گروه، تاييد هيأت و تصويب شورا مىباشد.
ماده 31- وظيفه گروهها: هر گروه عهدهدار بررسى متون، بازبينى بررسيهاى رشته ذيربط و ارائه پيشنهاد در اين زمينه است. به
گونهاى كه نكات قوت و ضعف علمى - ارزشى متن را به طور مستند، مستدل، واضح و مكتوب در قالب فرم بررسى و فرم بازبينى،
براى ارزيابى به دبيرخانه ارسال و در جلسه هيأت از آن دفاع نمايد.
تبصره: به ازاى گرايشهاى هر رشته، هر يك از اعضاى گروه، مسؤول بازبينى بررسيهاى گرايش خاصى مىشود.
ب) آئين كار
ماده 32- جلسات گروهها، طبق ماده 12 اساسنامه، هفتگى مىباشد. اما بدليل انجام بررسى متون توسط داوران گروه، در حال حاضر با تصويب شورا،
دو هفته يكبار برگزار مىشود.
تبصره: براى هر گروه، هماهنگ با ساير گروهها و به منظور عدم تداخل جلسات، طبق اولويت پيشنهادى گروهها و تنظيم دبيرخانه،
روز ثابتى جهت برگزارى جلسه معين مىشود.
ماده 33- يكى از اعضاى گروه، توسط رئيس گروه به عنوان قائممقام، تعيين و معرفى مىگردد؛ تا وقفهاى در كار گروه ايجاد نشود.
تبصره 1: يكى از اعضاى گروه، به عنوان دبير جلسه، صورتجلسه گروه را تنظيم و با قيد ساعات جلسه و امضاى حاضرين، به
دبيرخانه ارسال مىكند.
تبصره 2: صورتجلسات گروهها، مبناى محاسبه حقالجلسه اعضاء مىباشد.
ماده 34- حضور اعضاى گروه در جلسات گروه، الزامى است.
تبصره 1: عدم حضور، بايستى با عذر موجه و اطلاع قبلى باشد.
تبصره 2: سه جلسه غيبت متوالى، بدون عذر موجه و عدم اعلام، به منزله انصراف از عضويت در گروه تلقى مىگردد.
ماده 35- در صورت انصراف يا غيبت متوالى يك عضو، بدون عذر موجه، فرد ديگرى، جايگزين خواهد شد.
تبصره: انتخاب عضو جديد، به پيشنهاد رئيس گروه، تاييد هيات و تصويب شورا صورت مىگيرد.
ماده 36- جلسات گروهها، طبق تبصره 1 ماده 12 اساسنامه، در پژوهشگاه برگزار مىشود.
تبصره: هماهنگى و ارتباطات گروه، در صورت درخواست گروه، از طريق دبيرخانه شورا انجام مىشود.
ماده 37- جلسات، با حضور 45 اعضاء، رسميت مىيابد.
ماده 38- بازبينى بررسيها و پيشنهادها، با 34 آراى حاضرين در جلسه، نظر گروه تلقى مىگردد.
ماده 39- نظرات گروه درباره بررسيها، به صورت صريح، مشخص و مدون به انضمام بررسيها، پيشنهادها، نظر نهايى، فرم بازبينى و
متن مربوطه جهت ارزيابى در هيأت، به دبيرخانه شورا ارسال مىشود.
فصل پنجم: بررسى و ارزيابى
ماده 40- سير بررسى متون، كه در ماده 14 اساسنامه آمده، به شرح زير مىباشد:
1- تهيه فهرست جامع از متون و منابع (كتاب، جزوه، نوار، فيلم و ...) كه منبع اصلى و فرعى دروس محسوب مىگردند؛
تبصره 1: معيار احتساب متن بعنوان منبع، عبارت است از:
الف - معرفى از سوى مراكز آموزشى عالى؛
ب - معرفى توسط اساتيد؛
ج استفاده بالفعل براى تدريس و امتحان.
تبصره 2: متونى كه در حال حاضر منبع درسى محسوب مىگردد، در اولويت مىباشد.
تبصره 3: هر گروه، يك نسخه از فهرست جامع منابع را به دبيرخانه شورا ارسال مىدارد.
تبصره 4: در صورت عدم جامعيت فهرست منابع ارسالى، از طريق نهادها و سازمانهاى مربوطه، براى تكميل فهرست اقدام مىشود.
2- تهيه جديدترين سرفصلهاى دروس، مصوب شوراى عالى برنامهريزى وزارت فرهنگ و آموزش عالى، توسط گروهها، كه به دليل
منصب رؤسا و اعضاى آنها در مراكز آموزش عالى بعنوان استاد، رياست گروه، رياست دانشكده و رياست دانشگاه، سهلترين شيوه است؛
تبصره: در صورتى كه سرفصلها در دسترس گروهها نباشد، بر اساس درخواست گروهها توسط دبيرخانه شورا تهيه و تحويل مىگردد.
3- گردآورى متون مشمول بررسى؛
تبصره 1: شيوه گردآورى منابع، با تصميم گروه ذيربط مشخص مىگردد.
تبصره 2: در صورت تراكمكار، مرحله اجراى جمعآورى متون، توسط دبيرخانه شورا صورت مىگيرد.
4- اولويتبندى متون براى بررسى، كه بر اساس موارد ذيل است:
الف: گستردگى استفاده؛
ب: حساسيت دروس؛
ج: ماهيت دروس؛
د: مقطع تحصيلى.
5- گردآورى بررسيهاى موجود در زمينه آن متون، به گونهاى جامع و به بهترين وجه ممكن و با اقدام كليه اركان شورا؛
6- مطالعه دقيق، عميق، جامع و مانع كليات و جزئيات محتواى متون از حيث علمى - ارزشى، كه مبتنى بر حداقل دوبار بررسى هر متن مىباشد؛
تبصره 1: متون مشترك و بين رشتهاى، با هماهنگى گروههاى ذيربط، مورد بررسى قرار مىگيرد تا از بررسى مكرر متن واحد، پيشگيرى شود.
تبصره 2: تشكيل جلسات مشترك گروهها، منوط به پيشنهاد گروهها، تأييد هيأت و تصويب شورا مىباشد.
7- بازبينى بررسيها و ارائه پيشنهادها در جلسه گروه و ارسال نظرات در قالب فرم بازبينى به دبيرخانه، براى ارزيابى در هيأت؛
تبصره: شورا، متناسب با موضوعات ارسال شده، نماينده خود را جهت حضور در جلسه هيأت تعيين مىنمايد.
8- ردهبندى متن مزبور و ارائه پيشنهاد عملى و مشخص و منطقى؛
تبصره 1: متون از حيث قوت و ضعف علمى - ارزشى، در چهار رده قرار مىگيرند:
الف - جامع و مانع (بر اساس عنوان متن و گستره موضوعات مطرح شده از حيث شكلى و محتوايى)؛
ب - ناقص (بر اساس عنوان متن و گستره موضوعات مطرح شده از حيث شكلى و محتوايى)؛
ج - غير ارزشى، ضدارزشى، غير علمى؛
د - فقدان متن مدون - كتاب و جزوه تايپى - در اين زمينه.
تبصره 2: به ازاى چهار رده مذكور در تبصره 1، چهار طريق پيشنهاد مىشود:
الف - قابل تدريس و معرفى رسمى جهت تدريس؛
ب - نيازمند تكميل و چگونگى رفع نواقص؛
ج - لزوم جايگزينى و پيشنهاد طرق؛
د - ضرورت تدوين و طرق آن.
تبصره 3- اساتيد مربوطه دروس در صورت تمايل، جهت تصحيح و تدوين منابع مورد بررسى، حق تقدم دارند.
9- بررسيها، بازبينيها و پيشنهادهاى گروهها پس از ارزيابى در هيأت، جهت تصميمگيرى به شورا ارسال مىگردد؛
10- تصميمات شورا جهت اجرا، به مراجع حقيقى و حقوقى ذيصلاح ارسال مىشود.
ماده 41- بر اساس ماده 15 اساسنامه، بررسى متون در دو سطح شكلى و محتوايى انجام مىگيرد.
تبصره 1: بررسى شكلى، مقدمه بررسى محتوايى قلمداد مىشود و بررسى محتوايى داراى دو بعد عمومى و تخصصى مىباشد.
تبصره 2: تدوين راهنماى جامع و مانع بررسى شكلى و محتوايى براى بررسى متون، ضرورى است.
ماده 42- معيارهاى بررسى، بصورت كلى عبارتند از:
1- اتقان منطقى؛
2- آرمان، فرهنگ و احكام اسلامى مورد اتقاق مسلمين؛
3- اصول قانون اساسى؛
4- مبانى ارزشى و تاريخى انقلاب اسلامى؛
5- اصل عدم امكان تفكيك علم و ارزش بالاخص در علوم انسانى؛
6- اصل تناسب علوم انسانى با هويت و فرهنگ ملت؛
7- انطباق با واقعيات؛
8- مطابقت با مصادر و مأخذ اصلى و معتبر؛
9- به روز بودن دادهها؛
10- تطابق با سرفصلهاى مصوب شورايعالى برنامهريزى.
ماده 43- بررسى، بازبينى، ارزيابى، اتخاذ تصميم مقتضى و ابلاغ جهت اجرا، مراحل متوالى و مكمل در رابطه با متون مىباشد. البته
از ضمانت اجراى تصميمات، نبايد غفلت نمود.
تبصره 1: داوران هر گروه، متون آن گروه را بررسى مىكنند.
تبصره 2: بررسيهاى انجام شده به منظور تأييد صلابت بررسى، توسط گروه، بازبينى مىشود.
تبصره 3: بازبينيهاى گروهها به منظور تأييد، توسط هيأت، ارزيابى مىگردد.
تبصره 4: شورا، پس از مراحل مذكور، تصميم مقتضى را اتخاذ و جهت اجرا به مراجع ذيصلاح ابلاغ مىكند.
فصل ششم: بودجه و دبيرخانه
ماده 44- بودجه هر گروه به تناسب حجم متون رشته مربوطه، توسط رئيس گروه تعيين و پس از تأييد هيأت، از طرف شورا تصويب و
از سوى وزارت فرهنگ و آموزش عالى تامين مىشود.
تبصره 1: هر گروه برنامه زمانى و بودجهاى خود را با استناد به حجم متون، حقالزحمه بررسى و تعداد جلسات، تدوين و به شورا ارائه مىدهد.
تبصره 2: بودجه، به صورت كلى تخصيص مىيابد و به موازات پيشرفت كار اعطا مىگردد.
تبصره 3: بخش امور مالى شورا، متكفل مسائل مالى در مرحله اجرا مىباشد.
ماده 45- دبيرخانه شورا در راستاى تحقق اهداف شورا، تاسيس و وظايف زير را بر عهده دارد:
1- تدارك جلسات اركان شورا؛
2- تسريع روابط متقابل اركان شورا؛
3- تسهيل ارتباطات شورا با ساير مراكز و نهادها؛
4- انجام امور ادارى.
تبصره 1: تامين نيرو براى انجام امور، بستگى به نياز اجرايى گروهها و امور ادارى شورا دارد.
تبصره 2: كارمندان در هر ردهاى به پيشنهاد واحد درخواست كننده، تأييد هيأت و تصويب شورا استخدام مىگردند.
تبصره 3: شرايط و ضوابط استخدام، از حيث ميزان حقوق و مدت زمان، طبق مقررات ادارى كشور مىباشد.
اين آييننامه شامل 6 فصل، 45 ماده، 64 تبصره و 55 بند مىباشد.
